تقویم: وفات عمر بن عبدالعزيز اموي
|
تقویم هجری قمری |
| روز واقعه:24 رجب |
| سال 101 هجری قمری |
عمر بن عبدالعزيز بن مروان بن حكم، هشتمين خليفه اموي است كه بر تخت خلافت مسلمانان تكيه زد و بر مردم حكمراني نمود. مادرش ليلي، مكني به "ام عاصم" دختر عاصم بن عمر بن خطاب است. بنابراين عمر بن عبدالعزيز با دو واسطه به عمر بن خطاب (دومين خليفه مسلمانان) و با يك واسطه به مروان بن حكم (چهارمين خليفه امويان) منتهي مي‌گردد.
وي در سال 61 و يا به روايتي 63 قمري ديده به جهان گشود. با اين كه پدر و مادرش در شام و مصر زندگي مي‌كردند، او براي تحصيل و زندگي خود مدينه منوره را انتخاب كرد و در نزد فقها و دانشمندان اين شهر مقدس نبوي به تحصيل علم و ادب پرداخت.
در آن عصر، دشمني با خاندان پيامبر صلی الله علیه و آله و اميرمؤمنان علیه‌السلام مرسوم و معمول بود و خلفاي اموي بر شدت آن مي‌افزودند. ولي وي در مدينه منوره با مناقب و فضايل حضرت علي علیه‌السلام و فرزندان بزرگوار وي آشنا شد. و هنگامي كه به مقام خلافت رسيد، ناسزاگويي به مقام شامخ اميرمؤمنان علیه‌السلام را ممنوع كرد و باغستان فدك را به اولاد حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها برگردانيد.
وي در ايام كوتاه مدت خلافت خود، اقدامات اصلاحي زيادي به عمل آورد و براي ترميم نابساماني‌هاي ستمكاران اموي و تقليل نارضايتي‌هاي مردمي، تلاش بليغي به عمل آورد. مورخان اهل سنت وي را "عمر صغير"، "عمر ثاني" و "اشج بني اميه" مي‌نامند و از وي به نيكي ياد مي‌كنند.
ابن عساكر درباره وي گفت: و كان عمر بن عبدالعزيز ثقه مأمونا، له فقه و علم و ورع و روي حديثا كثيرا و كان امام عدل...
درباره علاقه وي نسبت به خاندان پيامبر صلی الله علیه و آله نيز روايت شد كه در عرفه، مناجات مي‌كرد و در فرازي از مناجات و نيايش‌هايش مي‌گفت: اللهم زد محسن آل محمد صلی الله علیه و آله احسانا، اللهم راجع بمسيئهم الي التوبه، اللهم حط من أوزارهم برحمتك.
سرانجام پس از دو سال و پنج ماه حكومت در 39 سالگي بدرود حيات گفت. تاريخ درگذشت وي بيست و چهارم رجب سال 101 قمري و بنا به روايتي ديگر در جمادي سال 102 قمري، در "دير سمعان" از مناطق شام بود. وي پيش از وفات به مدت بيست روز بيمار بود و پس از آن وفات كرد و در همان دير سمعان به خاك سپرده شد.
گفته‌اند: هنگامي كه بني‌عباس بر امويان پيروز شده و پس از سركوبي آنان، مردگان بني‌اميه را از گور بيرون آورده و آتش مي‌زدند، متعرض قبر او نشدند.
پانویس
- ↑ تاريخ مدينه دمشق (ابن عساكر)، ج 45، ص 129؛ البدايه والنهايه (ابن كثير)، ج 9-10، ص 192؛ الثقات (ابن حبان)، ج 2، ص 318.
- ↑ التعديل والتجريح (سليمان بن خلف باجي)، ج 3، ص 1060.
- ↑ البدايه والنهايه، ج 9-10، ص 193.
- ↑ وقايع الايام (شیخ عباس قمی)، ص 321؛ تاريخ ابن خلدون، ج 2، ص 124.
- ↑ تاريخ ابن خلدون، ج 2، ص 123؛ الثقات، ج 2، ص 318.
- ↑ وقايع الايام، ص 321.
- ↑ تاريخ مدينه دمشق، ج 45، ص 129؛ البدايه والنهايه، ج 10-9، ص 192.
- ↑ تاريخ مدينه دمشق، ج 45، ص 140.
- ↑ نك: تاريخ دمشق، ج 45، ص 128 و ص 131؛ الطبقات الكبري (محمد بن سعد)، ج 5، ص 408؛ التعديل والتجريح، ج 2، ص 786.
منابع
موسسه تبیان، نرم‌‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام
منابع بیشتر:
وقایع الایام شیخ عباس قمی، 24 رجب.